هنوز بحث منو ریل قم داغ است
بعضی اعمال داغش بعد از انجام نا موفق آن بر پیکره شهر می ماند، اما منو ریل قم ظاهرا از زمان آغازینش داغ آن بر پیشانی خیلی ها مانده است ؟!
در زیر متن آخرین مصاحبه در این خصوص با اینجانب را می خوانید که ماهها پیش در روزنامه همشهری به چاپ رسید اما متن اصلی آن چند روز قبل برایم ایمیل شد که برای ثبت و انشاالله استفاده عزیزان در این بخش آورده می شود:
منوریل؛ از شعار تا واقعیت
قم به عنوان مرکز تشیع در جهان اسلام کانون توجه است. هر طرح بزرگ عمرانی که در این شهر به مرحله اجرا برسد باید پشتوانه قوی کارشناسی داشته باشد.
خدمات عمومی در حوزه حمل و نقل هم همواره از چند منظر بررسی می‌شود تا برای یک شهر مناسب و یا نامناسب تشخیص داده شود. یکی از نکاتی که باید به آن توجه کرد تأثیری است که این خدمات بر اقتصاد شهر می‌گذارد.
منوریل شاید در مرحله ساخت از مترو ارزان‌تر باشد اما در مرحله بهره‌برداری تقریباً یک وسیله گران محسوب می‌شود.
شاید نتوانیم برای کسی که در خیابان باجک به راحتی با اتوبوس (با کرایه 3000 ریالی ) جا به جا می‌شود، توجیهی برای استفاده از منوریل با چند برابر قیمت بیاوریم.
مسئله دیگر رفاه شهری است. مسیری که برای منوریل در نظر گرفته شده آنطور که باید رفاه مردم را تأمین نمی‌کند.
موضوع دیگری که همیشه در طراحی خطوط ریلی داخل شهر بسیار به آن اهمیت داده می‌شود، تأثیری است که این خطوط بر سیما و منظر شهری دارد. البته از آنجا که مترو از دید عموم پنهان است در این رابطه مشکل بسیار کمتری به وجود می‌آورد و تنها باید در طراحی ایستگاه‌هابه آن توجه کرد اما منوریل به طور کامل در دید عموم مردم قرار دارد و رفت‌وآمدها به آن نیز کاملاً در دیدرس عموم است.
شهر قم بر اساس ریشه تاریخی که دارد یک شهر خطی است. تنها فضای بازی که سیمای قم را به دو لبه تقسیم می‌کند، رودخانه است. همین فضا موجب شده کسانی که از خیابان‌های مجاور، مثلاً خیابان اراک وارد شهر می‌شوند با دیدن گنبد، گلدسته‌ها و مسجد اعظم احساس خوبی نسبت به فضای روحانی شهر پیدا کنند که منوریل این فضا را مخدوش خواهد کرد. گذشته از تمام این مسائل منوریل قرار است در بستر رودخانه راه‌اندازی شود و مشکلاتی مانند سیلاب‌های 13 ساله همیشه در رودخانه قم وجود داشته و حتی تلفات هم داده است. در نهایت باید به این نکته توجه داشت که منوریل بیشتر در شهرهای توریستی کاربرد دارد.
در شهرهای مختلف مالزی در عبور از نقاط جنگلی و پارک‌ها منوریل استفاده می‌شود تا هم اهداف توریستی محقق شود و هم به محیط زیست آسیبی نرسد.
مسئله دیگر هدف‌گذاری برای توسعه حمل و نقل ریلی است. شهر قم ترافیک دوره‌ای دارد. یعنی در روزهایی که از شهرهای دیگر زائران وارد می‌شود، ترافیک به اوج می‌رسد اما در مواقع معمولی شکل دیگری از ترافیک در شهر دیده می‌شود. در طراحی مسیرهای ریلی باید به این نکته توجه داشت که چه هدفی مدنظرمان است. آیا می‌خواهیم برای مسافرانی که هفته‌ای یک بار به شهر می‌آیند، امکانات ایجاد کنیم یا هدف ما مردم قم هستند. تمام این مسائل بر طرحی که باید ریخته و اجرا شود تأثیرگذار است.
اگر نگاهی به خصوصیات مترو داشته باشیم، متوجه می‌شویم این وسیله به نسبت منوریل مزیت‌های بسیاری دارد. در بسیاری از شهرهای دنیا مردم سال‌هاست که از مترو استفاده می‌کنند. روند توسعه این وسیله نشان می‌دهد که بازخورد خوبی از اجرای این طرح در کشورهای مختلف ایجاد شده است. در شهری مثل پاریس مترو سال‌ها است که مورد استفاده قرار گرفته و مورد اقبال مردم بوده است. مزیت بزرگ مترو در این است که اختلالی در مدیریت سطح شهر به وجود نمی‌آورد و با برنامه‌ریزی‌هایی که برای سطح شهر می‌شود، همخوانی دارد. عمر مفید مترو که از منوریل بالاتر است، مزیت دیگر این وسیله حمل و نقل عمومی محسوب می‌شود.
امیرخسرو خودکار کارشناس ارشد شهرسازی
عضو هیئت مدیره نظام مهندسی ساختمان ******